Otyli żyją krócej

Czym właściwie jest otyłość?

Mogłoby się wydawać, że każdy wie, czym jest otyłość. W przeciwieństwie do wielu innych chorób, jest to choroba, którą  po prostu widać. Według danych WHO na świecie żyje ponad 522 mln osób otyłych, a otyłość przyczynia się bezpośrednio do 10-13% przedwczesnych zgonów tylko w regionie europejskim. Definicja mówi, że otyłość jest to uwarunkowane nadmiernym rozwojem tkanki tłuszczowej zwiększenie masy ciała znacznie powyżej wartości prawidłowych, ustalonych dla danego wieku, płci i rasy.

Czy zatem tkanka tłuszczowa to nasz wróg?

Nie. Tkanka tłuszczowa jest nam niezbędna do życia. Pełni ona w organizmie ludzkim szereg funkcji: magazynującą – poprzez gromadzenie tłuszczu w postaci triglicerydów, metaboliczną, termoizolacyjną, a także  immunomodulującą – poprzez wydzielanie licznych cząsteczek zwanych adipocytokinami, wśród których znajdują się: czynnik martwicy nowotwór, interleukina 1, 6, 10, adiponektyna, leptyna, rezysytyna. Z uwagi na tak szeroki zakres wydzielanych cząsteczek tkankę tłuszczową uznaje się za ważny narząd endokrynny. Niebezpieczny dla zdrowia jest nadmiar tkanki tłuszczowej, która odkłada się w obrębie jamy brzusznej. Zgromadzona właśnie w tej okolicy tkanka tłuszczowa to nie tylko zapas energii, lecz także system hormonalnie czynny. Zaburzone funkcjonowanie tkanki tłuszczowej, jako narządu wydzielającego hormony prowadzi do powikłań otyłości.

Leptyna – hormon sytości

Jedną z ważnych adipocytokin jest leptyna – hormon sytości. Jest ona białkiem, którego wysoki poziom u ludzi zdrowych, z prawidłową masą ciała, stanowi sygnał dla organizmu, że zgromadzone zostały wystarczające zapasy energii, niski – że organizm nadal ich potrzebuje. U osób otyłych leptyna przestaje spełniać swoją funkcję. Poziome leptyny we krwi nie rośnie wraz ze zwiększeniem ilości zgromadzonej tkanki tłuszczowej . Człowiek otyły mimo dostarczania sobie dużych ilości jedzenia i tysięcy kalorii nadal pozostaje głodny, ponieważ mechanizmy odpowiedzialne za przekazanie do mózgu sygnału – „jestem syty, dość jedzenia” nie działają prawidłowo.

Jak sprawdzić czy masa ciała jest prawidłowa?

Nadwaga i otyłość mierzone są  zwykle za pomocą wskaźnika masy ciała (ang. body mass index, BMI). Wskaźnik BMI pomiędzy 25,0 a 29,9 kg/m2 u osób dorosłych oznacza nadwagę, a otyłość to BMI powyżej ≥30 kg/m2. Nie zawsze BMI jest jednak idealnym narzędziem oceniającym prawidłowe proporcje budowy ciała. Nie sprawdza się on np. u osób z rozbudowaną tkanką mięśniową. Innym prostym i bardzo wiarygodnym wskaźnikiem jest stosunek obwodu talii do obwodu bioder (ang. waist-to-hip ratio, WHR). Jeśli jest za wysoki to wskazuje na obecność otyłości brzusznej.

Powikłania otyłości

Otyłość może prowadzić do licznych powikłań zdrowotnych poczynając od zaburzeń emocjonalnych, depresji, poprzez zaburzenia snu, bezdech senny, płaskostopie, deformacje kończyn, stłuszczenie wątroby, kamicę pęcherzyka żółciowego, kamicę nerkową, kończąc na tych najpoważniejszych prowadzących do uszkodzenia układu sercowo-naczyniowego: udaru mózgu i zawału serca, nadciśnienia tętniczego, insulinooporności i cukrzycy typu 2, hiperlipidemii, a także zaburzeń krzepliwości krwi. Otyłość powoduje ponadto nadmierne gromadzenie wody i  retencję sodu, zwiększa poziom markerów stanu zapalnego, może wywoływać hiperandrogenizację u kobiet oraz hipogonadyzm u mężczyzn. U dzieci otyłość może być przyczyną przedwczesnego dojrzewania płciowego.

Zespół metaboliczny

Pojęcie to, definiowane jest jako wiele wzajemnie powiązanych chorób o charakterze metabolicznym, których współwystępowanie zwiększa ryzyko rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego. Na zespół metaboliczny składają się otyłość i jej powikłania: upośledzona tolerancja glukozy, insulinooporność i/lub hiperinsulinemia, dyslipidemia, nadciśnienie tętnicze, a także stan prozapalny i prozakrzepowy. Uważa się, iż dominującymi przyczynami zespołu metabolicznego są przede wszystkim insulinooporność i otyłość brzuszna.

Otyłość, a udar mózgu

Udar niedokrwienny mózgu ma wiele przyczyn. Należą do nich między innymi zaawansowana miażdżyca oraz tzw. choroba małych naczyń, która polega na uszkodzeniu drobnych naczyń tętniczych spowodowanego między innymi nadciśnieniem tętniczym i cukrzycą, a więc chorób bezpośrednio związanych z otyłością.  W badaniach naukowych przeprowadzonych w 2010 r. stwierdzono, że w porównaniu do osób z prawidłową masą ciała prawdopodobieństwo wystąpienia udaru niedokrwiennego było większe o 22% u osób z nadwagą i aż o 64% u osób otyłych.

Czy otyli żyją krócej?

Tak. Liczne badania dowodzą, że osoby z nadmierną masą ciała żyją znacznie krócej niż te, u których masa ciała jest prawidłowa. Nie można precyzyjnie określić w jakim stopniu otyłość wpływa na skrócenie życia każdej osoby, ale przeciętnie otyli żyją krócej o ok. 8 lat od osób z prawidłową masą ciała. Im wyższy stopień otyłości tym większe ryzyko śmierci. Najistotniejsza wydaje się być otyłość, która dotyczy młodych ludzi. Im dłużej bowiem człowiek choruje na otyłość, tym większe jest ryzyko pojawienia się powikłań. Ryzyko powikłań naczyniowych u osób, które są otyłe już od młodości jest kilkanaście razy większe, niż u osób z prawidłową masą ciała. Dodatkowo ryzyko śmierci jest większe u osób, które unikają aktywności fizycznej. Regularny wysiłek fizyczny może przyczynić się do wydłużenia życia nawet, jeżeli nie spowoduje utraty masy ciała.

Podsumowując: prawidłowa masa ciała i regularna aktywność fizyczna należą do najważniejszych czynników wpływających na  zdrowie i długość naszego życia.

Lek. Magdalena Doręgowska

Udostępnij na: